Stress en Hashimoto

Stress heeft een enorme invloed op hoe jij je voelt én op de mate waarin jouw lichaam zichzelf kan herstellen. Je kan nog zo gezond eten en nog zoveel supplementen slikken, maar als jij je chronische stress niet onder controle krijgt, zal je nooit de resultaten krijgen waar je op hoopt. Ik vind daarom, dat het aanpakken van chronische stress een van de belangrijkste pijlers in al je inspanningen zou moeten zijn. In dit blog lees je waarom.

“If you really knew what was happening to your body when you are stressed, you would freak out!”
– Dr. Mark Hyman MD

Iedere dag productief zijn en het ‘lekker’ druk hebben lijkt tegenwoordig hoger gewaardeerd te worden dan tijd nemen voor jezelf, relaxen of lummelen. Als je een willekeurig iemand vraagt hoe het met ze gaat, is het standaardantwoord: “Ja goed hoor, druk druk druk.”
We hollen met z’n allen fanatiek mee in de ratrace van het leven en overspoelen onze hersenen van ‘s ochtends vroeg tot ‘s avonds laat met informatie en prikkels. Onze agenda’s puilen uit en om wat tijd te besparen, warmen we aan het eind van de dag een kant-en-klaarmaaltijd op om daarna met een glas wijn op de bank ploffen. Even ontspannen bij de tv. Herkenbaar?

In deze overprikkelde toestand hoeft er maar iets tegen te zitten en we voelen ons gestrest. Maar wat is nu precies stress? En waarom is stress een van de grootste oorzaken van de restklachten van jouw trage schildklier?

Wat is stress?

Bij het woord stress denken veel mensen aan een burn-out, maar de definitie van stress is veel breder. Stress is een chemisch proces in je lichaam, dat je lichaam helpt zich aan te passen aan zijn omgeving. Stress helpt je om in spannende of gevaarlijke situaties sneller en efficiënter te handelen, waardoor je kunt overleven. Deze stressreactie stamt nog uit de oertijd. Om een confrontatie met een sabeltandtijger te overleven, moesten we alert en pijlsnel kunnen reageren. Het was een kwestie van leven of dood. Dankzij stress konden wij in deze vecht of vlucht stand instinctief handelen en overleven. Zodra het gevaar geweken was, keerde ons lichaam terug in de rust en verteer stand en kon het lichaam herstellen en bijkomen.

Vandaag de dag is de levensbedreigende sabeltandtijger vervangen door andere stressvolle situaties. Een ruzie met een partner, deadlines op het werk, financiële zorgen, verdriet, een negatief zelfbeeld, maar ook een voedselintolerantie of ontstekingen in het lichaam. En alhoewel de meeste zaken niet levensbedreigend zijn, reageert ons lichaam wél iedere keer met dezelfde lichamelijke, chemische reactie uit de oertijd. Hierdoor staan we continu in de vecht of vlucht stand en keren we nog maar weinig terug naar de rust en verteer stand. En dit sloopt onze gezondheid én gezonde schildklierwerking.

Hoe werkt stress?

Stress is een chemisch proces, waarin stresshormonen de hoofdrol spelen. De aanmaak van deze stresshormonen gebeurt in de bijnieren en wordt aangestuurd door de hypothalamus en hypofyse in de hersenen. Het geheel van de aansturing van een hormoonorgaan, de aanmaak van hormonen en de terugkoppeling naar de hersenen noemen we een hormoon-as. Er bestaan drie van dit soort assen:

• De HPA-as of stress-as, regelt de Adrenals, de bijnieren, en reguleert stress.
• De HPT-as of schildklier as, regelt de Thyroid, de schildklier, en reguleert de aanmaak van schildklierhormoon.
• De HPG-as of geslachtshormonen ar, regelt de Gonaden, de geslachtshormoonklieren, en reguleert de aanmaak van geslachtshormonen.

Deze drie assen kunnen niet alle drie tegelijk efficiënt werken. Noodzaak bepaalt welke as voorrang krijgt en omdat de stress-as actief is bij gevaar zul je begrijpen dat deze as ALTIJD voorrang krijgt op de andere assen.

Wist jij dat adrenaline net als schildklierhormoon gemaakt is van tyrosine?
Drie keer raden waar je tyrosine voorraad het eerst voor wordt gebruikt …

De stressreactie

Een stressreactie begint meestal met een extern signaal van mogelijk gevaar vanuit je zenuwstelsel. Je zintuigen hebben iets waargenomen dat waarschijnlijk niet pluis is. De hypothalamus stuurt direct via het centrale zenuwstelsel een signaal naar de bijnieren met het verzoek om adrenaline aan te maken. Adrenaline zet de vecht- of vluchtmodus aan o.a. door de bloedsuikerspiegel, bloeddruk, hartslag en ademhaling te verhogen. Tegelijkertijd worden de bloedvaten in de spieren verwijdt zodat er meer zuurstof en brandstof naartoe kan. De bloedvaten naar de organen worden vernauwd, zodat de processen aldaar op een lager pitje gaan draaien. Zo blijft er meer brandstof en zuurstof over voor de spieren. Adrenaline werkt snel, maar kort. Cortisol neemt het daarna over.

Gevolgen van stress voor schildklierwerking

Met de komst van cortisol in je bloed veranderen er nog een aantal zaken, die van directe invloed zijn op jouw schildklierwerking.

• Omzetting T4 naar T3 verandert
  T4 schildklierhormoon is zelf weinig actief. Het moet in je lichaam nog worden omgezet in de actieve vorm T3. Het is namelijk deze actieve vorm T3 die via de T3-receptoren de cellen in gaat om daar diverse activiteiten op te starten, waaronder energie (ATP) aanmaak.
  Dit aerobe proces van ATP aanmaak, wat mét zuurstof betekent, is bewerkelijk, maar levert veel energie op. Bij acuut gevaar is deze manier van ATP-aanmaak te traag, waardoor het lichaam omschakelt naar een anaerobe vorm van energie-aanmaak. Bij deze omschakeling wordt T4 niet langer omgezet in T3, maar in Reversed T3 (rT3). En alhoewel rT3 ook 3 jodium moleculen bevat, qua structuur erg veel lijkt op de gewone T3 en ook op de T3-receptoren past, heeft ie een tegengestelde werking, vandaar de naam Reversed. rT3 blokkeert zo de toegang voor T3, zodat de betreffende cellen niet langer energie kunnen aanmaken om zichzelf te onderhouden. Indien deze situatie lang aanhoudt ontstaan er hypothyreoïde klachten.
• Cellen worden ongevoeliger voor T3
  Tijdens een stressreactie maakt je lichaam ontstekingsbevorderende cytokines aan. En deze cytokines maken de T3 receptoren op je cellen minder gevoelig, waardoor er nóg minder T3 je cellen in kan. Goede T3 bloedwaarden zijn bij stress dus helaas geen bewijs voor voldoende T3 in je cellen!
• Minder vrije T4 en vrije T3
  Chronische stress kan er ook voor zorgen dat je lever oestrogeen minder goed afbreekt, waardoor de hoeveelheid oestrogeen in het bloed stijgt. Dit heeft weer tot gevolg dat het aantal transporteiwitten voor oestrogeen, maar ook voor schildklierhormoon, stijgt, waardoor er minder vrije T4 en vrije T3 beschikbaar is. Alleen vrije schildklierhormonen zijn bruikbaar voor je cellen.

Gevolgen van chronische stress voor andere lichaamsprocessen

Maar daar blijft het niet bij. Cortisol heeft nog veel meer taken en functies, die bij langdurige inzet schadelijke gevolgen voor jou hebben.

• Verhoogde doorlaatbaarheid darm
  Stress heeft een grote invloed op je darmwerking en je darm zelf. Cortisol verhoogt namelijk de doorlaatbaarheid van je darmwand, waardoor glucose sneller vanuit de darm je bloedbaan kan betreden. Gevolg hiervan is dat ook ongewenste stoffen en bacteriën de bloedbaan betreden, waardoor het immuunsysteem flink aan de bak moet.
• Veroorzaakt insulineresistentie
  Cortisol verhoogt de bloedsuikerspiegel, door én je lichaamscellen ongevoelig te maken voor insuline én eiwitten uit je spieren, huid, botten en haar af te breken en met een speciaal proces genaamd gluconeogenese om te zetten in glucose. Deze verhoogde bloedsuikerspiegel is handig als je gaat vechten en vluchten, maar als je gestrest op de bank zit zal insuline de verhoogde bloedsuikerspiegel weer moeten verlagen. Dit continue vrijmaken van glucose en afvoer van glucose naar de cellen werkt insulineresistentie verder in de hand.
• Aankomen in gewicht
  Door insulineresistentie kan glucose minder goed de cellen in. Door dit dreigende glucosetekort geven de hersenen een honger signaal af, zodat jij de tekorten aan glucose via je voeding kan aanvullen. Het liefst met koolhydraatrijk eten. (snackfood). En omdat de nu nóg hogere bloedsuikerspiegel schadelijk is voor je bloedvaten, zorgt je lichaam ervoor dat deze glucose snel je bloedbaan verlaat door het op te slaan in je vetcellen, waardoor je in gewicht aankomt. Stress werkt zo insulineresistentie EN overgewicht in de hand.

Dusss….. Stressreductie is echt heel belangrijk. Zelfs als je je voeding volledig aanpast en regelmatig goed gaat bewegen, ga jij je niet beter voelen als jij stressreductie geen prioriteit geeft. Dan weet je nu dus wat je moet gaan doen….. meer lummelen!