Ozempic: afslankhype of medische doorbraak?

De afgelopen jaren is er een stille revolutie gaande in de medische wereld. Medicatie die ooit werd ontwikkeld voor mensen met diabetes type 2, blijkt ook spectaculaire effecten te hebben op gewichtsverlies. Namen als Ozempic, Wegovy en Mounjaro verschijnen regelmatig in de media, vaak in combinatie met verhalen over indrukwekkend gewichtsverlies, mooie plaatjes van sterren die het gebruiken en sociale media-hypes. Maar deze nieuwe generatie zogenaamde GLP-1-medicatie doet veel meer dan alleen helpen met afvallen en juist daar hoor je weinig over. Daarom duiken we in dit artikel in de werking van deze middelen, hun bredere invloed op het lichaam, en waarom ze tot veel meer discussie leiden dan je op het eerste gezicht zou denken.

Disclaimer: Dit blog is bedoeld om je te informeren, niet om medicatie aan te prijzen. GLP-1-medicatie is uitsluitend op recept verkrijgbaar, bedoeld voor mensen met specifieke medische indicaties zoals diabetes type 2 of obesitas met bijkomende gezondheidsrisico’s. Er is nog veel onbekend over de langetermijneffecten van deze middelen, vooral bij mensen zonder medische indicatie. Gebruik deze medicatie daarom nooit op eigen initiatief of zonder medisch toezicht.

Van diabetesmedicijn naar afslankmedicijn

GLP-1-agonisten werden oorspronkelijk ontwikkeld voor mensen met diabetes type 2, om de bloedsuikerspiegel beter te reguleren. (Een agonist versterkt de werking van een natuurlijk signaal in het lichaam.) In dit geval bootsen GLP-1-agonisten het lichaamseigen hormoon GLP-1 na. De werkzame stof zorgt voor een betere insulineafgifte, een remming van het hongergevoel, en een vertraging van de maaglediging. Tijdens klinische studies bleek: patiënten vielen af, vaak flink.

Wat volgde was een stroomversnelling. Dezelfde medicijnen worden nu, in aangepaste doseringen, voorgeschreven aan mensen met obesitas of ernstig overgewicht – ook zonder diabetes type 2. Het gewichtsverlies kan oplopen tot 15% of meer, en dat zonder chirurgische ingreep. En dat zorgde voor wereldwijde belangstelling.

Toch is het niet allemaal jubel en lofzang. Er zijn ook zorgen. De langetermijneffecten van GLP-1-medicatie zijn nog onvoldoende bekend, zijn er risico’s verbonden aan het gebruik ervan zonder medische noodzaak of zonder goede medische begeleiding en zijn er diverse mogelijke bijwerkingen, zoals misselijkheid, obstipatie, galstenent, vermoeidheid en haaruitval. Het is daarom belangrijk dat deze medicatie alleen wordt ingezet op basis van een duidelijke medische indicatie en onder toezicht van een arts.

Dat gezegd hebbende:

Wat doet GLP-1 in je lichaam?

GLP-1 is een hormoon dat na een maaltijd in de darm wordt afgegeven. Het heeft invloed op diverse systemen in het lichaam:

• Pancreas: GLP-1 stimuleert de afgifte van insuline wanneer de bloedsuiker stijgt. Dit helpt om de bloedsuikerspiegel stabiel te houden. Wanneer dit mechanisme niet goed werkt, blijft de bloedsuiker langer hoog, wat bijdraagt aan insulineresistentie en verhoogde kans op diabetes type 2.
• Maag: GLP-1 vertraagt de maaglediging, wat zorgt voor een langduriger gevoel van verzadiging. Als deze werking uitblijft, voel je je sneller weer hongerig, wat het risico op overeten vergroot.
• Hersenen: GLP-1 werkt op twee verschillende gebieden in de hersenen:
  • Het homeostatische systeem (zoals de hypothalamus), dat verantwoordelijk is voor verzadiging, waardoor je sneller een seintje krijgt dat je genoeg gegeten hebt. Als dit systeem verstoord is, krijg je dat seintje te laat of helemaal niet, wat leidt tot overeten en gewichtstoename.
  • Het hedonische systeem (zoals het beloningscentrum), dat invloed heeft op motivatie en eetlust los van fysieke honger, waardoor ook emotie-eten en snackdrang kunnen afnemen. Verstoringen in het hedonische systeem kunnen daardoor bijdragen aan snackdrang en emotie-eten en kunnen bovendien bijdragen aan somberheid, verminderde motivatie en depressieve gevoelens.
• Lever: GLP-1 remt de aanmaak van glucose in de lever door de afgifte van glucagon te verminderen. (Dit is het hormoon dat opgeslagen glycogeen omzet in glucose) Als deze rem ontbreekt, blijft de lever actief suiker produceren, wat leidt tot hogere bloedsuikerspiegels en extra druk op de insulineproductie. Op de lange termijn kan dit ook bijdragen aan leververvetting (NAFLD), een aandoening waarbij vet ophoopt in de lever en de leverfunctie kan verslechteren.
• Hart en bloedvaten: GLP-1 heeft een gunstig effect op bloeddruk en ontstekingsniveaus. Bij verminderde werking kunnen deze waarden stijgen, wat het risico op hart- en vaatziekten verhoogt.
• Immuunsysteem: GLP-1 lijkt ontstekingsremmend te werken en draagt mogelijk bij aan een beter gereguleerde immuunrespons. Wanneer dit mechanisme verstoord is, kunnen laaggradige ontstekingen blijven sluimeren, wat chronische klachten in stand houdt.

Zoals je kunt zien heeft GLP-1 invloed op een groot aantal lichamelijke processen. Wanneer GLP-1 zijn werk niet langer goed kan doen, kunnen uiteenlopende klachten ontstaan zoals gewichtstoename, vermoeidheid, insulineresistentie, verhoogde ontstekingswaarden en stemmingsproblemen.

Veel van deze symptomen komen óók vaak voor bij mensen met een trage schildklier of de ziekte van Hashimoto — en dat maakt de discussie rondom GLP-1-medicatie juist zo interessant. Zou er bij mensen met een trage schildklier ook vaker sprake zijn van problemen met GLP-1? Ik denk het wel.

Waarom werkt GLP-1 niet bij iedereen even goed?

Bij sommige mensen werkt het natuurlijke GLP-1-hormoon minder effectief. Mogelijke oorzaken:

1. Verstoorde hormoonbalans bij obesitas: Verzadigingssignalen van leptine komen trager of minder sterk door in de hersenen. Deze leptineresistentie kan bovendien de werking van GLP-1 overrulen, doordat het brein onvoldoende reageert op verzadigingshormonen.
2. Chronische laaggradige ontsteking: Ontstekingsstoffen uit vetweefsel kunnen de werking van GLP-1-receptoren verminderen.
3. Verstoorde darmflora: De aanmaak van GLP-1 vindt plaats in de darm. Een disbalans in het microbioom kan dit proces verstoren.
4. Leefstijlfactoren: Chronische stress, slaaptekort en sterk bewerkte voeding beïnvloeden de hormonale balans en daarmee ook GLP-1.

Mogelijke gezondheidsvoordelen GLP-1-medicatie

Hoewel de focus vaak op kilo’s ligt, blijkt uit steeds meer onderzoek dat GLP-1-medicatie dus bredere gezondheidsvoordelen kan hebben. Naar verwachting zal het aantal studies in de komende maanden en jaren alleen maar verder toenemen — en dat versterkt voor mij het idee dat GLP-1 veel meer is dan een afslankmiddel: het is een nieuw type medicijn dat op veel meer gezondheidsvlakken effect kan hebben.

• Pancreas: GLP-1 verbetert de afgifte van insuline op een glucose-afhankelijke manier, wat zorgt voor stabielere bloedsuikers. Hierdoor kan het risico op insulineresistentie en type 2 diabetes worden verlaagd.
• Maag en darmen: Het vertraagt de maaglediging en verlengt het verzadigingsgevoel. Tegelijkertijd lijken GLP-1-agonisten ook het microbioom positief te beïnvloeden, al is dat nog onderwerp van onderzoek.
• Hersenen: GLP-1 werkt op verzadigings- én beloningscentra in de hersenen, wat de eetlust onderdrukt en emotie-eten kan verminderen. Dit noemt men ook wel “eetrust”. Daarnaast zijn er aanwijzingen voor gunstige effecten op stemming en cognitieve functies.
• Lever: Het remt de aanmaak van glucose in de lever en vermindert vetopslag. Dit kan bijdragen aan het tegengaan of verbeteren van leververvetting (NAFLD).
• Hart en bloedvaten: GLP-1 verlaagt bloeddruk en cholesterol, en vermindert het risico op hart- en vaatziekten. Deze cardiovasculaire voordelen zijn aangetoond in grootschalige studies bij mensen met diabetes.
• Immuunsysteem: GLP-1 heeft een ontstekingsremmend effect en verlaagt aantoonbaar ontstekingsmarkers zoals CRP-hs. Dit kan bijdragen aan het verlagen van chronische, laaggradige ontsteking.

Belangrijke kanttekeningen

Hoewel de resultaten indrukwekkend zijn, waarschuwen wetenschappers voor te snelle conclusies:

• Langetermijneffecten nog onbekend: De meeste studies lopen nog. Wat gebeurt er bij jarenlange toediening? Wat zijn de effecten na stoppen?
• Mogelijke bijwerkingen: Denk aan misselijkheid, obstipatie, galstenen of zeldzame bijwerkingen zoals pancreatitis.
• Gebruik zonder indicatie: Het risico bestaat dat mensen deze medicatie gaan gebruiken als ‘quick fix’, zonder onderliggende medische noodzaak. Dit is niet alleen onverstandig, maar ook potentieel gevaarlijk.
• Effectiever in combinatie met leefstijlverandering: Het grootste en duurzaamste effect wordt bereikt bij mensen die ook hun leefstijl aanpassen. Krachttraining helpt spiermassa behouden, en eiwitrijke voeding ondersteunt verzadiging én herstel. Beide zijn essentieel om duurzaam resultaat te behalen — mét of zonder medicatie.
• Mogelijk jojo-effect na stoppen: Veel mensen vallen terug in hun oude gewicht of eetgedrag zodra ze stoppen met de medicatie, zeker als leefstijlgewoonten niet zijn mee veranderd.

Tot slot: GLP-1 – hype of begin van een medische revolutie?

Zijn GLP-1-medicijnen slechts een hype, of staan we aan de vooravond van een medische revolutie? Want alhoewel in eerste instantie vooral gesproken werd over het spectaculaire gewichtsverlies bij mensen met obesitas, wordt er nu steeds vaker gewezen op de bredere gezondheidsvoordelen. Voordelen die, als ze op grote schaal bevestigd worden, weleens een verschuiving in zorgbehoefte en behandeling van chronische aandoeningen kunnen veroorzaken.

Toch wil ik benadrukken dat mijn doel met dit artikel niet is om deze medicatie aan te prijzen. Ik wil vooral laten zien hoe ingenieus en complex het menselijk lichaam werkt. GLP-1 is daar een fascinerend voorbeeld van. Het onderstreept hoe hormonaal gestuurd veel van onze gezondheid is — en dat minder eten en meer bewegen bij veel mensen simpelweg niet voldoende is om blijvend gewicht te verliezen. Net zoals supplementen geen gezonde leefstijl vervangen.

En eerlijk is eerlijk: ook ik was sceptisch. Als ik hoorde dat mensen GLP-1 wilden proberen, dacht een stemmetje in mijn hoofd al snel: “Dat is gewoon een quick fix.” Net zoals ik dat eerder dacht bij mensen die voor een maagband kozen. Inmiddels ben ik van mening veranderd. Het leven is niet zwart-wit, en gezondheid al helemaal niet. Voor sommige mensen kan dit medicijn het verschil betekenen tussen een leven vol klachten, en het begin van een gezondere toekomst met een gezond gewicht en een ondersteunende gezonde leefstijl die hierbij past.

Wat ik door dit alles heb geleerd, is dat we vaak te snel oordelen over hoe anderen met hun gezondheid omgaan. Het gebruik van GLP-1-medicatie roept soms stevige meningen op, maar als je verder kijkt dan de headlines, zie je dat er vaak complexe verhalen achter zo’n keuze schuilgaan. Wat voor de één voelt als een makkelijke weg, kan voor een ander juist een moedige stap zijn richting verandering.
Dus laten we wat milder zijn, nieuwsgieriger luisteren en elkaar wat meer ruimte geven om onze eigen weg naar gezondheid te vinden.

DISCLAIMER:
GLP-1-medicatie is niet voor iedereen geschikt. Gebruik ervan vraagt om een weloverwogen beslissing, die je altijd in overleg met een arts moet nemen. Alleen onder medische begeleiding en in combinatie met een gezonde leefstijl kan deze behandeling verantwoord en effectief zijn. Laat je goed informeren door bevoegde professionals — en niet door influencers of coaches zonder medische achtergrond. Je gezondheid verdient zorgvuldigheid.

Bronnen en verder lezen

• Farmacotherapie voor obesitas – Liesbeth van Rossum, Mariëtte Boon, Partnerschap Overgewicht Nederland
• Wilding, J. P. H., et al. (2021). Once-Weekly Semaglutide in Adults with Overweight or Obesity. NEJM.
• Nauck, M. A., & Meier, J. J. (2019). Incretin hormones: Their role in health and disease. Diabetes Obes Metab.
• Drucker, D. J. (2022). Mechanisms of Action and Therapeutic Application of GLP-1. Cell Metabolism.
• Yifan Ren MB., et al. (2024). The effect of GLP-1 receptor agonists on circulating inflammatory markers in type 2 diabetes patients: A systematic review and meta-analysis. Diabetes, obesity & metabolism. 
• Newsome, P. N., et al. (2021). Semaglutide for Nonalcoholic Steatohepatitis. The Lancet.

Ik ben benieuwd wat jou mening over of  ervaring met deze GLP-1 medicatie is. Laat gerust je reactie hieronder achter! 

Reacties van de Hashimoto Community