Waarom hebben meer vrouwen dan mannen een trage schildklier?

Een trage schildklier (hypothyreoïdie) komt veel vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. In het geval van de auto-immuunziekte Hashimoto, de meest voorkomende oorzaak van hypothyreoïdie, is de verhouding zelfs 10:1. Maar waarom zijn vrouwen zoveel vatbaarder voor schildklieraandoeningen? Wetenschappelijk onderzoek wijst op een combinatie van hormonale, genetische en omgevingsfactoren die samen bijdragen aan dit verschil.

Sterkere immuunrespons bij vrouwen

Vrouwen hebben van nature een sterker immuunsysteem dan mannen. Dit helpt hen om beter bestand te zijn tegen infecties en ziektes, maar deze verhoogde immuunactiviteit kan ook een keerzijde hebben: een grotere kans op auto-immuunziekten. Hashimoto is een auto-immuunziekte waarbij het lichaam de eigen schildklier aanvalt, en het lijkt erop dat het sterkere immuunsysteem van vrouwen hen vatbaarder maakt voor deze verkeerde immuunreactie.

De invloed van het X-chromosoom

Vrouwen hebben twee X-chromosomen, terwijl mannen er maar één hebben. Op het X-chromosoom bevinden zich veel genen die betrokken zijn bij de werking van het immuunsysteem. Hoewel bij vrouwen normaal gesproken één van de twee X-chromosomen grotendeels inactief wordt gemaakt, blijkt uit onderzoek dat tot 30% van de genen op het inactieve X-chromosoom toch actief blijft. Dit betekent dat vrouwen mogelijk een overactieve immuunrespons hebben, wat kan bijdragen aan een verhoogd risico op auto-immuunziekten zoals Hashimoto.

Geslachtshormonen en hun invloed op het immuunsysteem

Geslachtshormonen spelen een cruciale rol bij het immuunsysteem.

• Oestrogeen verhoogt de activiteit van immuuncellen en stimuleert de productie van auto-antilichamen, wat het risico op auto-immuunziekten vergroot.
• Progesteron heeft een kalmerende, onderdrukkende werking op het immuunsysteem en helpt het lichaam om de foetus tijdens de zwangerschap niet als ‘vreemd’ aan te vallen.
• Testosteron onderdrukt immuunactiviteit en kan daarom een beschermende werking hebben tegen auto-immuunziekten.

Deze hormonale invloed speelt ook een rol in verschillende levensfases:

• Puberteit: Oestrogeenproductie neemt toe, wat het immuunsysteem activeert en de kans op auto-immuunziekten kan verhogen.
• Zwangerschap: Progesteron stijgt, wat het immuunsysteem onderdrukt en tijdelijke verbetering kan geven bij sommige auto-immuunziekten. Na de bevalling daalt progesteron sterk, waardoor het immuunsysteem weer actiever wordt en klachten kunnen verergeren.
• Menopauze: Zowel oestrogeen als progesteron nemen af, wat het immuunsysteem uit balans kan brengen en kan bijdragen aan een verhoogde kans op auto-immuunziekten.

Hoewel Hashimoto veel vaker bij vrouwen voorkomt, krijgen ook mannen deze aandoening. Bij mannen met Hashimoto wordt vaak een laag testosterongehalte gevonden, wat mogelijk bijdraagt aan het ontstaan van de ziekte. Ik schreef hier eerder al een artikel over.

Progesteron speelt bij vrouwen een soortgelijke rol, en de afname hiervan na de zwangerschap en in de overgang kan het immuunsysteem juist actiever maken, wat de kans op auto-immuunziekten vergroot.

Omgevingsfactoren en blootstelling aan toxines

Naast genetische en hormonale factoren, spelen omgevingsfactoren ook een belangrijke rol bij het ontstaan van schildklieraandoeningen. Vrouwen worden over het algemeen vaker blootgesteld aan:

• Schoonmaakmiddelen, cosmetica en verzorgingsproducten, die hormoonverstorende stoffen kunnen bevatten.
• Chronic stress, wat het immuunsysteem kan ontregelen en ontstekingsreacties kan bevorderen.
• IJzertekort door menstruatie, wat bij vrouwen vaker voorkomt. IJzer is essentieel voor een goed werkende schildklier en een tekort kan bijdragen aan schildklierproblemen.

Conclusie

Vrouwen hebben een aanzienlijk hoger risico op het ontwikkelen van een trage schildklier dan mannen, voornamelijk door een combinatie van genetische, hormonale en omgevingsfactoren. Het sterkere immuunsysteem van vrouwen, de invloed van het X-chromosoom en hormonale schommelingen gedurende het leven maken hen vatbaarder voor auto-immuunziekten zoals Hashimoto. Daarnaast kunnen omgevingsfactoren, zoals blootstelling aan hormoon verstorende stoffen en een verhoogd risico op ijzertekort, bijdragen aan de hogere prevalentie van hypothyreoïdie bij vrouwen. Hoewel de precieze oorzaak per persoon kan verschillen, laten deze factoren zien waarom schildklierproblemen veel vaker bij vrouwen voorkomen dan bij mannen.