Leptineresistentie en de trage schildklier

Leptine: Wat is het en waarom is het belangrijk?

Leptine staat bekend als het “verzadigingshormoon” en wordt geproduceerd door de vetcellen. Dit hormoon houdt je hersenen op de hoogte van de stand van de brandstofvoorraad in je lichaam, met vet als opgeslagen brandstof. Wanneer je vetcellen groeien, geven ze het signaal af dat het tijd is om te stoppen met eten en over te schakelen op vetverbranding. Ze laten je hersenen weten dat het veilig is om processen te starten die veel energie vragen, zoals het verhogen van de stofwisseling, weefselherstel, en ook een potentiele zwangerschap.

Leptine is dus niet alleen een verzadigingshormoon, maar ook een “toestemmingshormoon” voor de productie van schildklierhormonen en geslachtshormonen. Het speelt een cruciale rol in gewichtsbeheersing, energiebalans en het functioneren van het hele hormonale systeem.

Wat is leptineresistentie?

Helaas is de leptinefunctie bij veel mensen verstoord. Hoewel er voldoende leptine wordt aangemaakt, zijn de hersenen “doof” geworden voor het signaal. Hierdoor denkt het lichaam dat het in een “hongerstand” zit, met als gevolg dat het blijft aandringen op meer eten, minder vetverbranding en extra vetopslag. Dit fenomeen noemen we leptineresistentie.

Zelfs met een gezond dieet en een beperkte calorie-inname kan afvallen lastig blijven wanneer leptineresistentie aanwezig is. Het lichaam schakelt dan automatisch over op vetopslag, en de productie van schildklierhormonen en geslachtshormonen kan worden verminderd. Dit kan leiden tot klachten zoals een trage stofwisseling, menstruatieproblemen en vruchtbaarheidsproblemen.

Link tussen leptine & trage schildklier

Leptine speelt een sleutelrol in het activeren van de productie van schildklierhormonen. In het geval van leptineresistentie wordt dit “toestemmingssignaal” niet goed doorgegeven aan de hersenen. Hierdoor stijgt het niveau van TRH (thyrotropin releasing hormone) niet, en dat is precies het hormoon dat de hypofyse moet stimuleren om TSH (thyroid-stimulerend hormoon) aan te maken. TSH is op zijn beurt nodig om de schildklier te activeren en voldoende schildklierhormoon (T4 en T3) te produceren.

Uit onderzoek blijkt dat mensen met Hashimoto en/of een trage schildklier hogere waarden voor leptine hebben, maar wat veroorzaakt nu wat?
Onderzoek laat zien dat TSH via TSH-receptoren op vetcellen de leptine productie rechtstreeks kunnen activeren. Een verhoogde TSH bij een te traag werkende schildklier heeft dus ook effect op de productie van leptine. (Wellicht met het doel dat leptine kan helpen bij opschroeven van de productie van schildklierhormoon.)

Er is nog een hoop onduidelijk over de exacte (wissel)werking, maar feit is dat wij een verhoogd risico lopen op hogere waarden voor leptine met mogelijk leptineresistentie tot gevolg.

Leptine en stemming, motivatie en energieniveau

Leptine heeft niet alleen invloed op je eetlust en gewichtsbeheersing, maar ook op je stemming en motivatie. Leptine werkt namelijk samen met de hersenen om je energieniveau en motivatie te reguleren. Wanneer leptine correct werkt, voel je je energiek en gemotiveerd om actief te blijven. Bij leptineresistentie kan echter het tegenovergestelde gebeuren: vermoeidheid, lusteloosheid en een laag energieniveau.

Bovendien kan leptineresistentie ook bijdragen aan brain fog en een verlaagd libido. Omdat het lichaam denkt dat het in “overlevingsmodus” zit, worden energie-intensieve processen op een lager pitje gezet, wat invloed heeft op je mentale helderheid en libido.

Hoe herken je leptineresistentie?

Denk je dat je misschien leptineresistentie hebt? Hieronder staan enkele veelvoorkomende symptomen:

• Overgewicht, vooral rond de buik
• Moeite met afvallen, zelfs bij een gezond dieet
• Verhoogde eetlust, ook na maaltijden
• Vermoeidheid en een gebrek aan energie
• Lusteloosheid en weinig zin om te bewegen
• Brain fog (wazig denken)
• Verlaagd libido
• Menstruatieproblemen en vruchtbaarheidsproblemen

Veel van deze symptomen komen ook voor bij insulineresistentie en andere hormonale verstoringen. Vermoed je dat je leptineresistent bent? Dan is het verstandig om ook je insulineresistentie aan te pakken, omdat deze problemen vaak samen voorkomen.

Oorzaken van leptineresistentie

Leptine is het startsignaal voor diverse processen die energie kosten. Wanneer het immuunsysteem een infectie moet bestrijden, dan heeft het in korte tijd veel brandstof nodig en die brandstof moet ergens vandaan komen. Om deze brandstof veilig te stellen, zorgt het immuunsysteem ervoor dat de hersenen leptineresistent worden, zodat er lekker doorgegeten wordt en alle energie-slurpende processen on hold worden gezet.

Een chronisch actief immuunsysteem of laaggradige ontstekingen zijn dus een belangrijke veroorzaker van leptineresistentie.

Andere belangrijke veroorzakers zijn insulineresistentie en het hebben van overgewicht. Bij insulineresistentie staat het lichaam in de vet-opslag-stand, waardoor de aanmaak van leptine door blijft gaan (Net als bij overgewicht). De hersenen maken zich in dat geval doof voor de continue stroom aan aangeleverde leptine.

Hoe kun je leptineresistentie aanpakken?

Het behandelen van leptineresistentie is geen eenvoudige opgave en vaak een proces van kleine stappen. Aangezien leptineresistentie vaak hand in hand gaat met insulineresistentie. en overgewicht, is het aanpakken van insulineresistentie een goede eerste stap. Enkele tips om leptineresistentie aan te pakken zijn:

• Eet minder vaak: Probeer niet de hele dag door te eten, zodat je lichaam tijd heeft om te herstellen.
• Beperk koolhydraten: Niet schrappen, maar wel minderen, zodat je bloedsuikerspiegel stabiel blijft.
• Zorg voor voldoende eiwitten en vetten: Deze helpen om je langer verzadigd te voelen.
• Beweeg regelmatig: Ook op een nuchtere maag bewegen kan helpen om leptinegevoeligheid te verbeteren.
• Kies voor een gezonde slaaproutine: Voldoende slaap is belangrijk voor hormonale balans en regulering van je honger- en verzadigingshormonen.
• Onderzoek de oorzaak van jouw overgewicht en ga relaxt aan de slag met het verlagen van jouw gewicht. Idealieter zonder gebruik te maken van dieten, die vaak voor extra ontregeling van je honger- en verzadigingshormonen zorgen.

Meten = meer weten

Wil je leptineresistentie testen? Dit kan met een bloedonderzoek naar leptine. Omdat leptineresistentie vaak samen voorkomt met insulineresistentie, is het handig om ook je insulinegevoeligheid te testen met de HOMA-IR test.

LET OP: Zorg ervoor dat je minimaal 12 uur nuchter bent voor de test voor een betrouwbare uitslag.