Jodium en de schildklier

Jodium is belangrijk voor een goede schildklierwerking. Een tekort hieraan kan leiden tot een trage schildklier. Omdat we jodium niet zelf kunnen aanmaken, moeten we het uit onze voeding halen. Er gaan veel tegenstrijdige verhalen de ronde. Zo zou je bij een trage schildklier extra jodium moeten suppleren en bij Hashimoto juist niet. Hoe zit het nu?

Je zou overigens bijna denken dat jodium alleen belangrijk is voor de schildklier, maar jodium heeft meer functies. Ik noem er een paar.

• Jodium is nodig voor een goede hersenontwikkeling en gezonde groei. Om deze reden is het ook belangrijk dat zwangere vrouwen voldoende jodium binnenkrijgen. Ook bij baby’s en jonge kinderen blijft voldoende inname van jodium om dezelfde reden belangrijk.
• Jodium is betrokken bij het elimineren van bacteriën, schimmels en virussen.
• Jodium speelt een belangrijke rol in apoptose, geprogrammeerde zelfdoding. Dit is een natuurlijk mechanisme van oude, beschadigde of een door een virus geïnfiltreerde cellen om zichzelf uit te schakelen en op te ruimen om zo geen schade voor het groter geheel te veroorzaken.
• Jodium speelt ook een rol in het onschadelijk maken van vrije radicalen, het afvoeren van zware metalen en het verminderen van de schade door radioactieve straling.

De rol van jodium voor de schildklier

Jodium en de schildklier zijn nauw met elkaar verweven. Dat is ook niet verwonderlijk als je weet dat de schildklier de enige plek in het lichaam is waar jodium wordt opgeslagen.

• TSH en jodium: TSH stimuleert de aanmaak van T4 en T3 door de schildklier, maar TSH stimuleert tegelijkertijd de opname van jodium door de schildklier. Zonder voldoende jodium in het bloed zal TSH hoog blijven wat ervoor kan zorgen dat de schildklier opzwelt in een poging meer jodium op te nemen. Dit wordt ook wel een struma genoemd.
• Jodium en schildklierhormoon: De schildklier produceert schildklierhormoon T4 en T3 door jodium en het aminozuur tyrosine samen te voegen. T4 heeft 4 jodiummoleculen en T3 heeft 3 jodium moleculen. Jodium is dus echt een cruciale factor in de aanmaak van schildklierhormoon

Jodiumtekort is wereldwijd de belangrijkste oorzaak van een trage schildklier, maar in de Westerse landen is dit zeldzaam sinds gejodeerd zout werd geïntroduceerd in de jaren ‘20. In de Westerse landen is de ziekte van Hashimoto verantwoordelijk voor 90-95% van de gevallen van een trage schildklier.

Gevaren van te veel jodium voor de schildklier

Bij gezonde mensen wordt een teveel aan jodium uitgeplast. Helaas is dit bij mensen met de ziekte van Hashimoto vaak niet het geval. Een teveel aan jodium kan bij ons juist voor een ontstekingsreactie van de schildklier zorgen, waardoor onze klachten verergeren. De reden waarom wij een teveel niet uitplassen, is nog niet helemaal duidelijk, maar dit lijkt verband te houden met onze seleniumvoorraad. Selenium lijkt de schadelijke gevolgen van een teveel aan jodium te neutraliseren. En laten nu juist Hashimoto patiënten vaak een tekort aan selenium hebben.

Link jodium & Hashimoto

Naast een eventueel seleniumtekort is er nòg een reden waarom veel jodium consumeren of suppleren bij Hashimoto niet altijd verstandig is. En dit heeft alles te maken met de link tussen jodium en een reactie van het immuunsysteem.

• Oxidatieve stress; Bij de ziekte van Hashimoto zijn er antistoffen in het bloed aanwezig tegen twee onderdelen van de schildklier, te weten anti -TPO voor thyreoperoxidase (TPO) en anti-TG voor thyreoglobuline (TG). TPO is het enzym dat jodium uit voeding omzet in een actieve vorm, waarmee schildklierhormoon wordt gemaakt. Bij deze omzetting komt waterstofperoxide vrij, wat bij hoge aantallen leidt tot oxidatieve stress en schade aan de schildkliercellen.
• Auto-immuunreactie: Bij een toevoer van jodium wordt TPO geactiveerd om jodium klaar te maken voor gebruik in schildklierhormoon. Door deze activatie van TPO is de kans groot dat bij aanwezigheid van anti-TPO antistoffen ook het immuunsysteem wordt geactiveerd en een auto-immuunreactie volgt.

Ontstekingen en oxidatieve stress zijn nauw verwante processen. Het lijkt erop dat oxidatieve stress een mechanisme is dat ontstekingen aanwakkert en in stand houdt.

Talloze wetenschappelijk onderzoeken tonen aan dat het slikken van extra jodium (dus niet het eten van jodiumrijk voedsel) een acute ontsteking in de schildklier kan veroorzaken. In heel gevoelige mensen, of mensen met hele hoge anti-TPO waarden kan zelf jodiumrijke voeding dit effect hebben, waardoor het tijdelijk schrappen van alle jodiumrijke voedingsmiddelen voor hen verstandig kan zijn.

LET OP: in de meeste multivitaminen zit jodium. Er zijn inmiddels gelukkig ook goede multivitaminen op de markt waar de jodium is uitgehaald. Onderaan deze pagina vind je een optie voor een multi zonder jodium.

Er zijn mensen die zich (ondanks het feit dat zij geen jodiumtekort hebben) toch even beter voelen na het slikken van een jodiumsupplement. Dit komt waarschijnlijk doordat de extra toevoer van jodium een ontstekingsreactie veroorzaakt, waarbij schildkliercellen beschadigd raken en een kleine hoeveelheid opgeslagen schildklierhormoon vrijkomt. Zodra deze vrijgekomen voorraden verbruikt of afgebroken zijn, keren de klachten van een trage schildklier weer terug.

Hoe kom je aan jodium?

Jodium krijg je binnen via je voeding. De belangrijkste bronnen van jodium zijn gejodeerd zout, vis, zeewier, zuivel en granen. Het jodiumgehalte kan per voedselbron sterk variëren, vooral in zeewier. In (sterk) mindere mate kunnen ook groenten en fruit jodium bevatten, maar deze niveaus variëren afhankelijk van het gehalte jodium in de bodem, de gebruikte meststoffen en de manier waarop de producten worden verwerkt.

Voedselbronnen met hoge concentratie jodium zijn: zeewier, zeevis (en dan vooral witvis zoals kabeljauw en schaal- en schelpdieren) Jozo zout, zuivel, brood, eieren.

Hoe kom je aan een tekort aan jodium?

De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH) jodium voor een volwassene is 150 mcg. In orthomoleculaire kringen wordt zelfs 600 mcg geadviseerd. De reden waarom hiertussen zo’n groot verschil zit, is gelegen in het feit dat de ADH gebaseerd is op ‘gezonde’ mensen en de orthomoleculaire hoeveelheden gericht zijn op het tijdelijk aanvullen van tekorten om tot gezondheid te komen.
Deze hoeveelheid jodium moeten wij geheel via onze voeding binnenkrijgen. En ondanks het feit dat de overheid standaard jodium laat toevoegen aan bakkerszout in broden, hebben veel mensen een jodiumtekort. Hoe komt dit?

• We eten minder brood vanwege glutenintoleranties of andere gezondheidsredenen.
• We eten niet voldoende zee groenten en vis.
• We verkiezen massaal keltisch zeezout en himalayazout boven gejodeerd zout.
• Door een tekort aan maagzuur en/of spijsverteringsproblemen nemen we minder goed voedingsstoffen op.
• De grond is tegenwoordig armer aan jodium, waardoor ook onze groenten minder jodium bevatten.
• We krijgen stoffen binnen die de opname van jodium door de schildklier blokkeren. Deze stoffen zijn bromide (in brandwerende verven en parfum), fluoride (in tandpasta) en chloride (in zwembadwater en medicijnen).

Maar ook:

• Zwangerschap: Vanwege de verhoogde behoefte aan jodium tijdens een zwangerschap lopen vooral zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven het risico op jodiumtekorten. Ook veganisten lopen een verhoogd risico.
• Kruisbloemigen bevatten veel goitrogenen, die de opname van jodium in de schildklier kunnen blokkeren. Kruisbloemigen zijn o.a. bloemkool, boerenkool, broccoli, Chinese kool, koolrabi, paksoi, radijs, spruitjes, waterkers en witte kool. De hoeveelheid kruisbloemigen die je hiervoor zou moeten eten is echter zo hoog, dat de gemiddelde mens dit niet haalt. Degenen van wie de voeding voldoende jodium bevat, kunnen deze groenten echter veilig in redelijke hoeveelheden consumeren, vooral wanneer ze worden gekookt.

Je herkent een jodiumtekort aan:

• Struma ofwel een verdikking van de hals
• Een groeiachterstand en/of vertraagde mentale ontwikkeling bij baby’s en jonge kinderen kan een symptoom van een jodiumtekort zijn.

Klachten die herkenbaar zijn bij een trage schildklier, zoals:

• Onverklaarbare gewichtstoename.
• Droge huid en droge ogen, mond en/of slijmvliezen
• Moeizaam of niet kunnen zweten
• Hartritmestoornissen
• Concentratie- en geheugenproblemen

Meten is meer weten

Met een bloedonderzoek kun jij je jodiumwaarden laten toetsen. Maak hier bij twijfel gebruik van. Kan of wil de huisarts niet meewerken? Bestel deze test dan simpel via bloedwaardentest.nl  of via een urinetest van mijnlabtest.nl En als je dan toch bezig bent; controleer direct je anti-TPO waarden!

Verantwoord suppleren met jodium

Ik denk dat je je jodiumvoorraad het best op peil houdt door twee à drie keer per week zeewier, algen, witvis en schaal- en schelpdieren te eten. Om je een beter inzicht te geven in de hoeveelheden jodium per voedingsmiddel, heeft het Voedingscentrum een handig overzicht gemaakt. Om 100 mcg jodium binnen te krijgen, moet je ongeveer eten:

• 85 gram witvis (kabeljauw, koolvis, schelvis, rode mul)
• 200 gram vette zeevis (haring, makreel, zalm)
• 270 gram platvis (schol, tong, heilbot)
• 6 gekookte eieren
• 450 gram kaas
• 4-5 glazen halfvolle melk (per glas 150 ml)
• 3,5 kilo runderlappen

Helaas zijn de zeewieren niet opgenomen in dit rijtje. Deze voeren de lijst aan. 20 gram geweekte en gekookte zeewiertagliatelle levert je 525 mcg jodium op! Dat is toch een enorme aanvulling op je jodium voorraad en moet dus ook met voorzichtigheid gegeten worden. Snipper af en toe een norivel over je salade. Dat kan ook.

Kies je voor suppletie? Let dan op de volgende tips:

• Bij voorkeur na bloedonderzoek en onder begeleiding van een arts/ therapeut met ervaring op dit gebied en zorg dat je tegelijkertijd je seleniumvoorraad in de gaten houdt.
• Controleer de hoogte van je anti-TPO. Is deze hoog, kies dan voor jodium via voeding.
• In de regel kunnen mensen met Hashimoto jodium supplementen die tot 150 mcg jodium bevatten verdragen zonder de antistoffen verder te verhogen, mits er voldoende selenium aanwezig is. Hoe gevoelig iemand is, verschilt van persoon tot  persoon en mede afhankelijk van hoeveel iemand aan jodium via voeding binnenkrijgt. Voorzichtigheid is dus geboden!
• Ben jij zwanger? Laat je dan begeleiden hierin en zorg dat je geen jodiumtekorten krijgt.
• Lees altijd de gebruiksaanwijzing op de website voordat je een supplement bestelt en controleer eventuele contra-indicaties en interacties met andere medicijnen.

Opties

• Multi Dag & Nacht Vrouw – met Jodium van Vitakruid  https://www.vitakruid.nl/products/multi-dag-nacht-vrouw
• Multi zonder jodium van Biovitaal – https://www.biovitaal.nl/products/12/38/jodium-en-kopervrije-multi-voor-volwassenen

Beide supplementsvormen zijn via diverse webshops te verkrijgen. Voor de multi van Vitakruid heb ik een kortingscode, mits je direct bij hen bestelt. Korting 10% bij Vitakruid met kortingscode happy10