IJzer en de schildklier

We gaan nog even door met deze serie blogs over vitamines en mineralen & de schildklier. In dit artikel staat ijzer centraal.

IJzer speelt een belangrijke rol in schildkliergezondheid, in de regulatie van de stofwisseling, de aanmaak van DNA en neurotransmitters en heeft een cruciale rol in het zuurstoftransport door het lichaam. IJzer bindt zuurstof aan de rode bloedcel, zodat deze zuurstof kan vervoeren. Bij een tekort aan ijzer ontstaat bloedarmoede, wat eigenlijk betekent dat de rode bloedcellen niet genoeg zuurstof naar de cellen kunnen vervoeren en er in de cellen een zuurstoftekort ontstaat.

IJzer krijg je binnen via je voeding. Een deel van het ijzer wordt gebruikt in de rode bloedcellen en een deel wordt gebonden aan het eiwit ferritine opgeslagen in je lever, spieren, milt en beenmerg. Vanuit deze ijzervoorraad kan een afname van ijzer in het bloed steeds makkelijk worden aangevuld. Pas wanneer ook deze ijzer/ferritine voorraden te laag worden, ontstaat er bloedarmoede.
Een overschot aan ijzer komt soms ook voor. Vaak is dit het gevolg van een genetische aandoening genaamd hemochromatose. In dit geval gaat ijzer stapelen in de organen en weefsels, waaronder ook de schildklier, en veroorzaakt hier ontstekingen.

De hoeveelheid ferritine in je bloed geeft een goed beeld van hoe het met je ijzervoorraad gesteld is. Een dalende of lage waarde voor ferritine kan een vroegtijdig signaal geven voor een naderende bloedarmoede. En een te hoge waarde voor ferritine kan een waarschuwingssignaal afgeven voor verhoogde ontstekingsactiviteit.

De rol van ijzer voor de schildklier

IJzer is belangrijk voor een gezonde schildklierfunctie.

• IJzer is betrokken bij de aanmaak van schildklierhormoon.
• IJzer is betrokken bij de omzetting van T4 in de actieve vorm T3
• IJzer verbetert de gevoeligheid van de T3-receptor en beïnvloed daarmee dus de bruikbaarheid van T3 in de cel.

Andersom kan een trage schildklier ook leiden tot bloedarmoede. Bij een trage schildklier is er vaak sprake van een verminderde maagzuurproductie, waardoor ijzer minder goed kan worden opgenomen. Daarnaast zorgt een trage schildkier vaak voor een lagere lichaamstemperatuur. Het beenmerg, waar de rode bloedcellen worden aangemaakt, is erg temperatuurgevoelig, waardoor de productie van rode bloedcellen onder druk kan komen te staan.

Hoe kom je aan ijzer?

Er zijn twee soort ijzer: heemijzer en non-heemijzer

• Heemijzer zit in dierlijke producten en wordt efficiënter door de darmen opgenomen, waardoor het ook sneller in de bloedbaan terecht komt. Gevogelte, vlees, oesters, mosselen, eieren.
• Non-heemijzer zit in brood, granen, donkergroene groenten en peulvruchten, linzen, gedroogd fruit, pompoenpitten. Vegetariërs zijn dus vooral op non-heemijzer aangewezen.

Hoe kom je aan een ijzertekort?

• Te weinig ijzer via voeding binnenkrijgen
• Bloedverlies bij menstruaties of bloeddonaties
• Gastro-intestinale bloedingen (de meest voorkomende oorzaak van ijzertekort bij mannen en postmenopauzale vrouwen)
• Zwangerschap
• Opnameprobleem door spijsverteringsklachten of lekkende darm
• Trage schildklier (zie boven)
• Auto-immuun gastritis
• Parasieten, gisten of bacteriën in de darm die opname verminderen. Sommige parasieten voeden zich met ijzer.

Je herkent een ijzertekort aan:

• Kortademigheid en een snelle hartslag, ook in rust.
• Vermoeidheid, duizeligheid en zwakte
• Bleke huid
• Het koud hebben, ook met goed schildklierwaarden

Maar ook de minder bekende symptomen:

• Hoofdpijnen
• Tinnitus
• Jeuk
• Haaruitval
• Restless legs syndroom
• Spiertrekkingen in de benen

Meten is meer weten

Ik las in een artikel dat meer dan 40% van de mensen met diagnose trage schildklier bloedarmoede hebben, tegen 29% van de bevolking zonder diagnose trage schildklier. Heb jij goede bloedwaarden, maar herken jij bovenstaande symptomen? Overweeg dan eens een bloedonderzoek naar bloedarmoede. Kan of wil de huisarts niet meewerken? Bestel deze test dan simpel via bloedwaardentest.nl of via een vingerprik test van mijnlabtest.nl

IJzer supplementen

Is er sprake van een tekort aan ijzer? Overleg met je arts of therapeut of suppletie in jouw geval verstandig is of niet en in welke vorm dit het verstandigste is. Ga niet lukraak zelf ijzer slikken, want dit kan in sommige gevallen meer kwaad doen dan goed. Teveel ijzer kan gevaarlijk zijn of de verkeerde parasieten voeden.

Kies je voor suppletie? Let dan op de volgende tips:

• Nogmaals: Bij voorkeur na bloedonderzoek en alleen onder begeleiding van een arts/ therapeut met ervaring op dit gebied.
• Neem voor een betere opname een ijzersupplement altijd tussen de maaltijden in en bij voorkeur in combinatie met een bron van vitamine C.
• Niet in combinatie met calciumrijke voedingsmiddelen zoals melk.
• Let op: Laat altijd minstens vier uur tussen inname van schildkliermedicatie en een ijzersupplement. Wellicht is het dus slimmer om je schildkliermedicatie te verplaatsen naar de late avond? (Mits je dan nuchter kan zijn)
• Bij vermoeden van problemen door parasieten en bacteriën, voorkeur voor supplement in vorm van smelttablet, druppels of via spuit, zodat je de “beestjes” in je darm niet onnodig voedt.
• Let op: niet gebruiken in geval van levercirrose of hemochromatose.
• Slik om de dag!  Zie onder:

Het weken- tot maandenlang dagelijks ijzertabletten slikken kan leiden tot maag- en darmongemakken. Recent onderzoek heeft aangetoond wat hier precies de oorzaak van is. De dunne darm neemt namelijk maar vijftien procent van het geconsumeerde ijzer op. Het overgrote deel komt in de dikke darm terecht, waar het mineraal de groei van ongunstige bacteriën die klachten veroorzaken stimuleert.

De lage ijzer opname in de dunne darm hangt samen met het hormoon hepcidine. Wanneer de afgifte van het hormoon aan het bloed daalt, stijgt de ijzeropname in de dunne darm en vice versa. Uit onderzoek blijkt zelfs dat de lever tot 48 uur na het slikken van een ijzer tablet meer hepcidine afgeeft, wat dus resulteert in een verslechterde ijzeropname in de dunne darm. Eens in de twee dagen ijzer suppleren biedt dus uitkomst bij aan ijzer gerelateerde darmongemakken!

De hogere hepcidine-concentraties die ontstaan na het slikken van een ijzertablet hebben nog een nadelig effect. Een verhoogde afgifte van het hormoon beperkt ongeveer twee dagen het inbouwen van ijzer in de rode bloedcel. Oftewel, na suppletie met het mineraal lijken de geslikte ijzertabletten in de 48 uur die daarop volgen minder effectief. Uit onderzoek blijkt dat het meeste ijzer het beenmerg bereikt, en daarmee de rode bloedcellen, bij suppletie om de dag in een dosering van 40-80 mg. Daarom luidt ons advies: suppletie om de dag, in de dosering van één tot drie tabletten. – aldus de website van Vitakruid! 

Opties

• Floradix – verkrijgbaar bij de drogist of apotheek
• IJzer bisclycinaat complex – Vitakruid. Dit supplement is via diverse webshops te verkrijgen. Mits direct bij Vitakruid besteld: Korting 10% bij Vitakruid met kortingscode happy10