IJzer en de schildklier

IJzer en je trage schildklier: waarom is het zo belangrijk?

IJzer is niet zomaar een mineraal; het speelt een onmisbare rol in je schildkliergezondheid, je stofwisseling, en het zuurstoftransport door je hele lichaam. Als je een trage schildklier hebt, kan ijzer zelfs nog crucialer zijn, omdat een tekort de symptomen van je schildklierproblemen kan verergeren. Hier lees je waarom ijzer zo belangrijk is, hoe je een tekort herkent, en wat je kunt doen om je ijzerwaarden op peil te houden.

Waarom is ijzer zo belangrijk?

IJzer is essentieel voor het transport van zuurstof door je lichaam. Het bindt zich aan rode bloedcellen, waardoor deze zuurstof naar je cellen kunnen vervoeren. Bij een ijzertekort ontstaat bloedarmoede wat eigenlijk betekent dat de rode bloedcellen niet genoeg zuurstof naar de cellen kunnen vervoeren en er in de cellen een zuurstoftekort ontstaat. Dit uit zich in vermoeidheid, duizeligheid en andere klachten. Bovendien is ijzer belangrijk voor de aanmaak van DNA, de productie van neurotransmitters (stoffen die belangrijk zijn voor je stemming) en zelfs voor de opbouw van je immuunsysteem.

Een tekort aan ijzer kan dus een breed scala aan klachten geven die vaak overlappen met de symptomen van een trage schildklier, zoals een lage energiebalans en haaruitval. Dit maakt het soms lastig te onderscheiden of de klachten voortkomen uit je schildklier of uit een ijzertekort.

Ferritine: je ijzeropslag en eerste waarschuwingssignaal

Ferritine is een eiwit dat ijzer opslaat in je lever, milt, spieren en beenmerg. Je lichaam gebruikt deze ijzervoorraad als er tijdelijk te weinig ijzer beschikbaar is in je bloed. Een dalende ferritinewaarde kan een vroegtijdig signaal zijn dat je ijzervoorraad uitgeput raakt, lang voordat er daadwerkelijk sprake is van bloedarmoede. Bij een lage ferritinewaarde heb je mogelijk al last van vermoeidheid, kortademigheid en andere symptomen, ook al zijn je ijzerwaarden in je bloed nog “normaal.”

Bij mensen met een trage schildklier zien we vaker een lage ferritinewaarde. Het is daarom belangrijk om niet alleen naar je ijzerwaarden te kijken, maar ook je ferritineniveau te meten.

Een overschot aan ijzer komt soms ook voor. Vaak is dit het gevolg van een genetische aandoening genaamd hemochromatose. In dit geval gaat ijzer stapelen in de organen en weefsels, waaronder ook de schildklier, en veroorzaakt hier ontstekingen.

De hoeveelheid ferritine in je bloed geeft een goed beeld van hoe het met je ijzervoorraad gesteld is. Een dalende of lage waarde voor ferritine kan een vroegtijdig signaal geven voor een naderende bloedarmoede. En een te hoge waarde voor ferritine kan een waarschuwingssignaal afgeven voor verhoogde ontstekingsactiviteit.

IJzer en de productie van schildklierhormonen

IJzer speelt een directe rol in de werking van je schildklier:

• IJzer ondersteunt de aanmaak van schildklierhormonen: Voor de productie van T4 en T3 (je belangrijkste schildklierhormonen) is ijzer nodig.
• IJzer is belangrijk voor de omzetting van T4 naar T3: Je lichaam moet T4 omzetten naar T3, de actieve vorm die je lichaam daadwerkelijk gebruikt. IJzer helpt bij deze omzetting.
• IJzer verbetert de gevoeligheid van de T3-receptor: Dit betekent dat ijzer je cellen helpt om de T3 goed op te nemen en te gebruiken.

Een trage schildklier kan bovendien zelf bijdragen aan een ijzertekort. Doordat een lage schildklierwerking vaak gepaard gaat met een verminderde maagzuurproductie, kan je lichaam het ijzer uit je voeding minder goed opnemen. Een trage schildklier kan ook je lichaamstemperatuur verlagen, wat de aanmaak van rode bloedcellen door het beenmerg onder druk zet.

Herken de symptomen van een ijzertekort

Heb je een trage schildklier en ervaar je klachten zoals vermoeidheid, kortademigheid of zelfs haaruitval? Dit kunnen tekenen zijn van een ijzertekort. Hier zijn enkele symptomen die kunnen wijzen op een tekort:

• Kortademigheid en een snelle hartslag, ook in rust
• Vermoeidheid, duizeligheid en een gevoel van zwakte
• Bleke huid
• Kou ervaren, zelfs als je schildklierwaarden goed lijken
• Haaruitval
• Brain fog en concentratieproblemen
• Maar ook de minder bekende symptomen als hoofdpijnen, tinnitus, restless legs syndroom rn spiertrekkingen in de benen.

Deze symptomen overlappen met schildklierklachten, dus het is soms lastig te achterhalen waar ze precies vandaan komen. Laat daarom bij twijfel altijd je ijzer- en ferritinewaarden checken.

Oorzaken van een ijzertekort

Een tekort aan ijzer kan verschillende oorzaken hebben, zoals:

• Te weinig ijzer via voeding: Dit is vooral een risico als je weinig of geen dierlijke producten eet.
• Bloedverlies: Bijvoorbeeld door zware menstruaties, bloeddonatie of een operatie.
• Maagzuurtekort: Door een trage schildklier kan je maag minder maagzuur aanmaken, wat de ijzeropname vermindert.
• Opnameprobleem door spijsverteringsklachten of lekkende darm
• Chronische ontstekingen of een laaggradig actief immuunsysteem: Dit kan je ijzervoorraad uitputten.
• Parasieten, gisten of bacteriën in de darm die opname verminderen. Sommige parasieten voeden zich met ijzer.

IJzer binnenkrijgen: de verschillen tussen heemijzer en non-heemijzer

IJzer komt in voeding voor als heemijzer en non-heemijzer:

• Heemijzer vind je in dierlijke producten, zoals vlees, gevogelte, oesters en eieren. Het wordt efficiënter door je lichaam opgenomen.
• Non-heemijzer komt uit plantaardige bronnen, zoals donkergroene groenten, granen, en peulvruchten. Non-heemijzer wordt minder goed opgenomen, waardoor vegetariërs en veganisten extra aandacht moeten besteden aan hun ijzerinname.

Waarom het meten van je ijzer belangrijk is

Uit onderzoek blijkt dat meer dan 40% van de mensen met een trage schildklier ook bloedarmoede heeft, tegenover 29% bij mensen zonder schildklierproblemen. Heb je een trage schildklier en herken je symptomen zoals vermoeidheid, kortademigheid of haaruitval? Overweeg dan om je ijzer- en ferritinewaarden te laten meten. Dit kan via de huisarts of, als dat lastig blijkt, via een zelftest bij een lab.

IJzersuppletie: waar moet je op letten?

Bij een tekort aan ijzer kan een supplement helpen, maar wees voorzichtig! Ga niet lukraak zelf ijzer slikken, want dit kan in sommige gevallen meer kwaad doen dan goed. Teveel ijzer kan gevaarlijk zijn of de verkeerde parasieten voeden.

Hier zijn enkele tips als je met suppletie wilt beginnen:

• Laat altijd eerst je bloedwaarden checken en overleg met een arts of therapeut.
• Neem ijzersupplementen tussen de maaltijden in, en bij voorkeur in combinatie met vitamine C voor een betere opname.
• Vermijd calciumrijke producten (zoals melk) vlak voor of na inname, omdat calcium de opname van ijzer remt.
• Houd rekening met je schildkliermedicatie: Neem ijzersupplementen minimaal vier uur na je schildkliermedicatie, omdat ze de werking van de medicatie kunnen beïnvloeden.
• Bij vermoeden van problemen door parasieten en bacteriën, voorkeur voor supplement in vorm van smelttablet, druppels of via spuit, zodat je de “beestjes” in je darm niet onnodig voedt.
• Supplementeer om de dag: Nieuw onderzoek toont aan dat ijzersuppletie om de dag vaak effectiever is dan dagelijks – zie onder.
• Let op: niet gebruiken in geval van levercirrose of hemochromatose.

Tot slot

IJzer is een essentieel mineraal voor iedereen, maar vooral als je een trage schildklier hebt, verdient het extra aandacht. IJzer ondersteunt je schildklierfunctie, helpt je energie op peil te houden en kan zelfs je stemming verbeteren. Twijfel je of je ijzertekort hebt? Laat je waarden testen en ga, indien nodig, samen met je arts aan de slag.

Het weken- tot maandenlang dagelijks ijzertabletten slikken kan leiden tot maag- en darmongemakken. Recent onderzoek heeft aangetoond wat hier precies de oorzaak van is. De dunne darm neemt namelijk maar vijftien procent van het geconsumeerde ijzer op. Het overgrote deel komt in de dikke darm terecht, waar het mineraal de groei van ongunstige bacteriën die klachten veroorzaken stimuleert.

De lage ijzer opname in de dunne darm hangt samen met het hormoon hepcidine. Wanneer de afgifte van het hormoon aan het bloed daalt, stijgt de ijzeropname in de dunne darm en vice versa. Uit onderzoek blijkt zelfs dat de lever tot 48 uur na het slikken van een ijzer tablet meer hepcidine afgeeft, wat dus resulteert in een verslechterde ijzeropname in de dunne darm. Eens in de twee dagen ijzer suppleren biedt dus uitkomst bij aan ijzer gerelateerde darmongemakken!

De hogere hepcidine-concentraties die ontstaan na het slikken van een ijzertablet hebben nog een nadelig effect. Een verhoogde afgifte van het hormoon beperkt ongeveer twee dagen het inbouwen van ijzer in de rode bloedcel. Oftewel, na suppletie met het mineraal lijken de geslikte ijzertabletten in de 48 uur die daarop volgen minder effectief. Uit onderzoek blijkt dat het meeste ijzer het beenmerg bereikt, en daarmee de rode bloedcellen, bij suppletie om de dag in een dosering van 40-80 mg. Daarom luidt ons advies: suppletie om de dag, in de dosering van één tot drie tabletten. – aldus de website van Vitakruid!