Help je mitochondria

Voor alle processen in jouw lichaam is energie nodig. Bijvoorbeeld voor je spijsvertering, je hartslag, voor het aanmaken van hormonen, voor het bewegen van je spieren, voor nadenken, lezen, maar ook voor het bevechten van een virus of het herstellen van weefselschade. En al deze energie wordt in de mitochondria van jouw cellen gemaakt.

Aanmaak van energie

De eenheid voor energie heet ATP en staat voor AdenoTriPhosfate, een adenosine met 3 gekoppelde fosfaatgroepen. ATP kun je vergelijken met een batterij. Elke keer als er een fosfaatgroep wordt afgekoppeld komt energie en warmte vrij. Om de batterij direct weer op te laden, wordt er weer een fosfaatgroep aangekoppeld, zodat hetzelfde proces van afkoppeling later nogmaals energie kan opleveren. Dit aan- en afkoppelen van fosfaatgroepen gaat dag en nacht door. Jouw mitochondria produceren elke dag ongeveer net zoveel ATP als 10% van jouw lichaamsgewicht en dat is bij een gemiddeld persoon al snel 70 kg ATP per etmaal.

Jouw mitochondria zijn dus belangrijke energiecentrales en als deze harde werkertjes uitvallen, niet lekker door kunnen werken, brandstof missen of in aantal afnemen, dan ga jij dat merken in je energieniveau en mate waarin jij kunt herstellen. Dus laten we eens nader kennismaken met de mitochondria.

De rol van mitochondria binnen je cellen

De cel is de bouwsteen van het lichaam. Er zijn verschillende types cellen, die elk hun eigen functie hebben, zoals zenuwcellen, spiercellen, huidcellen, hersencellen etc. Ondanks de grote onderlinge variatie, kennen alle cellen een vergelijkbare opbouw. Zo is een cel gevuld met cytoplasma, een vloeistof waarin eiwitten, koolhydraten, vetten, zouten zijn opgelost, maar ook talloze organellen dobberen, elk met een eigen rol en functie. Het cytoplasma is omsloten door een celmembraan, bezaaid met kanaaltjes en receptoren, waardoor transport van stoffen in en uit de cel mogelijk wordt.

Een aantal belangrijke organellen om te kennen zijn:

• De celkern, waarin het DNA ligt opgeslagen.
• Ribosomen; die continue eiwitten produceren.
• Lysosomen; de prullenbakjes van de cel.
• Golgicomplex; de werkplaats van de cel, waarin de zojuist geproduceerde eiwitten in hun juiste vorm en functie worden gevouwen.
• De mitochondria; die alle organellen van de cel van energie voorzien.

De mitochondria nemen dus een belangrijke plaats in onze cellen in. En met een bijzonder verhaal.

Mitochondria zijn bacteriën

Evolutionair gezien zijn mitochondria zelfstandige bacteriën. Door veranderde omstandigheden in de kosmos waren mitochondria genoodzaakt hun toevlucht te zoeken binnen een gastheer. Zo waren zij beschermd tegen gevaarlijke invloeden van buitenaf en in ruil hiervoor leverden zij hun gastheer energie.

Omdat mitochondria ooit zelfstandig waren beschikken zij ook nu nog over antennes voor gevaar. Bij gevaar kunnen mitochondria zichzelf uitschakelen, zodat een indringer geen energie kan kapen. Bij extreem gevaar kan een mitochondrion zelfs overgaan tot zelfdoding.

Net zoals de mens de vechten-of-vluchten-stand en de rust-en-verteerstand kent, zo hebben mitochondria de cel-verdedigingsstand en de energie-aanmaak-stand. Voorbeelden van gevaar voor mitochondria zijn bijvoorbeeld toxines in de omgeving van de cel, stress en ontstekingen, maar ook tekorten aan glucose en zuurstof.

Zoveel mitochondria heb je

Afgezien van de rode bloedcellen bevatten al onze cellen mitochondria. Naar mate een cel meer energie verbruikt zijn er ook meer mitochondria in de cel. De cellen met de hoogste aantallen mitochondria zijn een eicel, de hartspiercellen, en spiercellen in het algemeen. Na je 30^ste neemt het aantal mitochondria rap af, maar ook als mitochondria niet gebruikt worden verdwijnen ze. Het is dus belangrijk dat je zelf actief blijft, zodat mitochondria zichzelf blijven delen en vermeerderen. Sterker nog: door je mitochondria regelmatig goed uit te dagen met een pittige workout hou je ze scherp. De mitochondria evalueren continue hun eigen functioneren en als ze niet tevreden zijn, dan schakelen ze te zwakke mitochondria uit, maken meer mitochondria aan door celdeling of versterken zichzelf, zodat ze een volgende uitdaging het wel aankunnen.

Ondersteun je mitochondria

Ik kan een boek schrijven over mitochondria. Dat ga ik niet doen, maar een paar dingen moet je wel weten. En dat is het feit dat jij jouw mitochondria heel simpel op een aantal manieren kunt helpen. En die noem ik vandaag.

Zorg voor voldoende T3

Voor het aanmaken van energie moeten er, zoals je nu weet, continue fosfaatgroepen aan- en afgekoppeld worden. Bij het afkoppelen van de fosfaatgroep komt energie en warmte vrij en juist voor dit afkoppelen van een fosfaatgroep is het schildklierhormoon T3 nodig. Werken aan je schildkliergezondheid betekent werken aan het verhogen van je vrije T3. Met andere woorden; werken aan je schildkliergezondheid helpt jouw mitochondria bij hun werk!

Zorg voor voldoende glucose

De belangrijkste brandstof voor ATP is glucose. Koolhydraten uit voeding worden tijdens de spijsvertering opgeknipt in losse glucosemoleculen en met behulp van het hormoon insuline de cel in gebracht. Een tekort aan glucose in de cel wordt in de regel niet veroorzaakt door een tekort aan glucose, maar door de onmogelijkheid van insuline om glucose af te geven bij de cellen. Dit kan komen door;

• Insulineresistentie of bij Diabetes II, waarbij de cellen zichzelf ongevoelig maken voor insuline om zich tegen een bombardement aan glucose te beschermen.
• Een actief stress- of immuunsysteem die glucose wegkapen bij de cellen van het metabolisme, door die cellen tijdelijk insulineresistent te maken.

Het aanpakken van insulineresistentie en het tot rust brengen van het stress- en immuunsysteem geeft jouw cellen weer toegang tot glucose waardoor de ATP aanmaak weer kan worden opgestart.

Zorg voor voldoende zuurstof

Zuurstof is onmisbaar voor energieaanmaak in mitochondria . Met bloedarmoede beschik je niet over voldoende rode bloedcellen om de zuurstof door het bloed te vervoeren. Hevig bloedverlies of een ijzertekort is hier vaak de oorzaak van. Maar ook een slechte bloedsomloop door te weinig beweging en een snelle hoge ademhaling door chronische stress helpen niet mee. Laat je huisarts bij vermoeidheidsklachten controleren op bloedarmoede, kom in beweging en oefen op een rustige buikademhaling.

Zorg voor voldoende antioxidanten

Oxidatie is een natuurlijk bijproduct van ATP-aanmaak. Bij oxidatie ontstaan vrije radicalen en juist die vrije radicalen zorgen voor schade aan je celmembranen, waardoor de mitochondria en uiteindelijk de gehele cel beschadigd kunnen raken. Door het eten van voldoende antioxidanten kun je deze vrije radicalen onschadelijk maken.

Groenten en fruit met felle kleuren bevatten de meeste antioxidanten, dus eet de regenboog en kies voor veel kleur op je bord.

Je mitochondria werken hard voor jou. Dag en nacht. Maar jij kan ze helpen met gezonde voeding, verminderen van insuline resistentie, regelmatig flink bewegen en meer lummelen en relaxen. Lummelen voor meer energie? Ja dus!